Heat management

Αφού λοιπόν μάθαμε πως να γεμίζουμε σωστά ένα λουλά πάμε στο 2ο σημαντικότερο θέμα στο ναργιλέ... το περίφημο heat management!

Έχουμε σχολιάσει κάποια πράγματα σχετικά με την λογική που πακετάρουμε ένα λουλά και τι λογική που τοποθετούμε τα κάρβουνα στην κατηγορία βασικά, όμως εδώ θα τα δούμε πιο αναλυτικά.

Ο ναργιλές λοιπόν χρειάζεται κάρβουνα για να "ανάψει". Το κάρβουνο, αυτό που πρέπει να κάνει (και όχι αυτό που κάνουν οι περισσότεροι) είναι να ζεστάνει το λουλά και όχι να ακουμπάει στην γεύση άμεσα ή έμμεσα ώστε να την κάψει και να βγει καπνός άμεσα.
Σχολιάσαμε επίσης τεχνολογικό vs παραδοσιακό κάπνισμα. Εδώ αναφέρονται τεχνικές για "τεχνολογικό" κάπνισμα και γίνεται αναφορές για αντίθεση με το "παραδοσιακό". Ας πούμε, στο παραδοσιακό δεν μας ενδιαφέρει αν καιγόμαστε όταν καπνίζουμε ή αν ο καπνός δεν παράγει το 100% της γεύσης που θα έπρεπε, στο παραδοσιακό κάπνισμα μας δώσανε καπνό με γεύση από το τουμπεκί που είχαμε οπότε η μικρή διαφορά στην γεύση μας έχει εντυπωσιάσει και δεν ψάχνουμε κάτι περαιτέρω.
Ζεσταίνοντας λοιπόν το λουλά ο σκοπός μας είναι να εξατμιστούν όλα τα υγρά του καπνού (μέλι, γλυκερίνη κτλπ). Για αυτό το λόγο άλλωστε χρησιμοποιούμε κάρβουνα και όχι "φωτιά" όπως γίνεται στο τσιγάρο και ο καπνός μετατρέπεται σε στάχτη. Το μεγαλύτερο μέρος του καπνού που τραβάμε και βγάζουμε συνεπώς αποτελείται από εξατμισμένη γλυκερίνη. Η γλυκερίνη έχει την ιδιότητα να μεταφέρει επίσης την νικοτίνη γι' αυτό παρατηρούμε διαφορετική "ένταση" ζάλης με κάθε διαφορετικό μας κάπνισμα, διότι ο κάθε καπνός έχει διαφορετικό ποσοστό νικοτίνης (αναλόγως αν είναι "πλυμένος" ή όχι και κάθε φορά έχουνε διαφορετική ποσότητα θερμότητας στον λουλά μας συνεπώς διαφορετική περιεκτικότητα εξατμισμένης γλυκερίνης στον ολικό αέρα που εισπνέομαι). Τα αρώματα δεν έχει διευκρινιστεί αν είναι καθαρά από ένα μικρό πλήθος υγρών ή αν συνδυάζονται με την γλυκερίνη αλλά δεν έχει και πολύ σημασία.
Συνεπώς η λειτουργία του ναργιλέ βασίζεται στην εξάτμιση και όχι στην καύση.

Διαλέγοντας λοιπόν το ιδανικό κάρβουνο παρατηρούμε το εξής:
Ένα φυσικό κάρβουνο είναι πιο πορώδες/αραιό/ελαφρύ από ένα ταχείας καύσης, (δεν ισχύουν και τα τρία και εξαρτάται για τι κάρβουνο μιλάμε, για παράδειγμα φυσικό κάρβουνο από λεμονιά είναι πολύ πιο ελαφρύ από καρύδα), όπως και να' χει τα φυσικά κάρβουνα είναι καλύτερα.
-Τι συμβαίνει λοιπόν και τι θέλουμε εμείς από το κάρβουνο μας;
Κατά τη διάρκεια καπνίσματος τα κάρβουνα περνάνε δύο φάσεις. Η πρώτη είναι όταν δεν τραβάμε καπνό και το κάρβουνο "ξεκουράζεται" και η δεύτερη είναι όταν τραβάμε καπνό και το κάρβουνο φουντώνει. Αυτό που θέλουμε λοιπόν από το κάρβουνο μας είναι στην πρώτη φάση του να μην παράγει πολύ θερμότητα και στην δεύτερη να μην υπερ-φουντώνει. Το πόσο θερμό είναι, είναι σχετικό βέβαια. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα ταχείας καύσης και ένα φυσικό κάρβουνο. Αν ανάψετε και τα δύο θα παρατηρήσετε ότι το ταχείας καύσης παράγει περισσότερη θερμότητα και στις δύο φάσεις σε σχέση με το φυσικό. Αν πάρουμε τώρα δύο φυσικά πάλι θα έχουν διαφορές. Δυστυχώς η ελληνική αγορά δεν ευνοεί στον πειραματισμό με πολλούς συνδυασμούς κάρβουνων, καπνών και τα λοιπά ώστε να βρούμε τι ταιριάζει καλύτερα σε εμάς.
Ο λόγος τώρα που θέλουμε και στις δυο φάσεις του το κάρβουνο να είναι "ήσυχο" είναι επειδή η εκτεταμένη έκταση του καπνού στην ακτινοβολία του κάρβουνου (ακτινοβολία εννοούμε θερμότητα που εκπέμπει απλά γίνεται σε μορφή ακτινοβολίας) και συνεπώς στην θερμότητα, όταν είναι στην πρώτη φάση θα κάψει περισσότερα φύλα καπνού και όταν είναι στην δεύτερη φάση θα υπερθερμαίνει τον καπνό μας με αποτέλεσμα να αρχίσουμε να βλέπουμε καπνό να βγαίνει από τον λουλά όπως επίσης και καμμένη γεύση.

Όμως δεν σημαίνει ότι και σωστό κάρβουνο να έχουμε και σωστή τεχνική δεν μπορεί να καεί η γεύση. Θα παρατηρήσουμε ότι πιο ζεστούς μήνες καίγεται ευκολότερα, σε ποιο κρύους δεν καίγεται σχεδόν ποτέ. Παρόλα αυτά αν καεί ξέρουμε τι να κάνουμε (βλέπε 5 θέματα πάνω). Να προστεθεί εδώ πως ανάμεσα σε όλη την παράδοση η κίνηση στην οποία πιάνουμε τον λουλά από κάτω και φυσάμε από κάτω ώστε να χαμηλώσει η θερμοκρασία της γεύσης είναι πολύ χρήσιμη αν έχουμε βάλει μονωτική ταινία στο κάτω μέρος ώστε να μην καιγόμαστε όταν το πιάνουμε. Μπορούμε και με άλλο τρόπο αντί μονωτικής, πχ πετσέτα.

Η γλυκερίνη βράζει στους 290 βαθμούς, ενώ ένα κάρβουνο κατά την διάρκεια που τραβάμε φτάνει στους 320-350 βαθμούς ενώ όταν δεν τραβάμε πέφτει στους 250-300. Μετά από μετρήσεις παρατηρήθηκε ότι και στα δυο είδη κάρβουνων (φυσικά και ταχείας καύσεως) στην φάση που τραβάμε φτάνει στην ίδια θερμοκρασία 320-350, ενώ όταν δεν τραβάμε το ταχείας μένει περίπου στην ίδια θερμοκρασία με όταν τραβάμε.

Το αλουμινόχαρτο λειτουργεί ως ρυθμιστής θερμότητας που μπαίνει στον λουλά. Μικρότερες τρύπες αφήνουν λιγότερη θερμότητα να περάσει σε σχέση με μεγαλύτερες τρύπες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη "συνταγή" δημιουργίας τρυπών σε ποσότητα και μέγεθος. Υπάρχουν κάποια "προσχέδια" αλλά ο καθένας τα προσαρμόζει ανάλογα τον τρόπο που φτιάχνει το ναργιλέ, κάρβουνα που χρησιμοποιεί, κλίμα, καπνός κτλπ.
Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί πρέπει να υπάρχει ένα μικρό κενό ανάμεσα στο αλουμινόχαρτο και στον καπνό ώστε η θερμότητα να διαχέεται ομοιόμορφα στο εσωτερικό και να μην "χτυπάει" το πάνω μέρος πολύ έντονα σε σχέση με το υπόλοιπο.
(η ομοιόμορφη θέρμανση του λουλά και του καπνού παράγει και περισσότερο και ποιοτικότερο (από άποψη γεύσης) καπνό, σχολιάστηκαν στον προηγούμενο θέμα)

Το να διατηρούμε το λουλά σε μια θερμοκρασία κάτω των 290 βαθμών δημιουργεί μεγαλύτερη απελευθέρωση αρωμάτων και μπορεί να παράγει παραπάνω ποσότητες καπνού γιατί προθερμαίνεται καλύτερα. Γι' αυτό λένε πως ο καλύτερος ναργιλές είναι ο μονός και ο καθένας κάνει από διαφορετικό, επειδή αφήνοντάς τον να ξεκουραστεί ανάμεσα στα τραβήγματα ελέγχουμε την θερμοκρασία όπως θέλουμε. Ειδάλλως αν κάνουν πολλά άτομα και συχνά από τον ίδιο ναργιλέ η γεύση όχι μόνο δεν θα έρχεται σε καλύτερη ποιότητα - πυκνότητα αλλά αυξάνονται οι πιθανότητες να "καεί".

Τα κάρβουνα λοιπόν τα τοποθετούμε συμμετρικά και στις άκρες (περίπου μισό μισό, δλδ το μισό "κρέμεται" από έξω). Έτσι περίπου η μισή ακτινοβολία που εκπέμπει το κάρβουνο διαχέεται στον καπνό και όχι ολόκληρο με αποτέλεσμα να καίγεται η γεύση. Κλασσική περίπτωση λάθους είναι η τοποθέτηση ενός κάρβουνου ταχείας καύσης στο κέντρο του λουλά.
Ακόμα δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που να λέει πως βάζουμε μόνο ένα κάρβουνο, για παράδειγμα στα φυσικά κάρβουνα και σε φυσιολογικό μέγεθος λουλά βάζουμε σχεδόν πάντα τρία κάρβουνα σχηματίζοντας ένα τρίγωνο και τα κάρβουνα να κάθονται μισά-μισά πάνω στο λουλά. Για δοκιμάστε το αυτό με τρία ταχείας καύσεως να δείτε πόσο γρήγορα θα καεί η γεύση.
Στην διάρκεια του καπνίσματος εξαρτάται από εμάς κάθε τόσο (10-15λεπτά) περιστρέφουμε τα κάρβουνα (τα ακουμπάμε στα σημεία που δεν ακούμπαγαν πριν) και τα αναποδογυρίζουμε αν θέλουμε ώστε να ακουμπήσουν στα σημεία που είναι πιο κρύος ο καπνός. Ο τρόπος είναι να πάρουμε με την τσιμπίδα ένα ένα τα κάρβουνα και να τα "χτυπήσουμε" ή αφήσουμε από μικρό ύψος να πέσουν πάνω στο τασάκι ώστε να φύγουν και οι στάχτες που προεξέχουν, με προσοχή να μην μας σπάσει το κάρβουνο (επειδή δυο μισά κάρβουνα παράγουν περισσότερη θερμότητα από ένα ολόκληρο) και μην μας πέσει στο χαλί, αν πέσει δεν τον ξαναβάζουμε πάνω γιατί έχουν κολλήσει πλαστικά και διάφορα συστατικά του χαλιού και τα αναπνέουμε στην διάρκεια. Έχοντας αφήσει όλα τα κάρβουνα λοιπόν στο τασάκι μπορούμε να ρίξουμε τις στάχτες που περισσεύουν από την επιφάνεια του λουλά στο τασάκι ή απαλά με την τσιμπίδα ώστε να μην κάνουμε κάποιο κόψιμο στο αλουμινόχαρτο ή φυσώντας απαλά ώστε να πέσουν.
Άμα έχουμε εύκαιρα άλλα κάρβουνα λοιπόν όταν τελειώσουν τα παρόντα μπορούμε να συμπληρώσουμε και πάντα προσπαθούμε να κρατάμε την θερμότητα συμμετρική, δλδ πχ βάζουμε τα τρία σχεδόν τελειωμένα κάρβουνα από την μία πλευρά και το ένα καινούργιο από την άλλη. Αυτό δεν είναι εύκολο βέβαια γιατί το φυσικό κάρβουνο θέλει την ώρα του για να ανάψει και δεν θα το αξιοποιήσουμε μιας και σχεδόν μία ώρα μετά ο καπνός θα έχει "τελειώσει".

Τέλος να αναφερθεί πως αυτός είναι ένας γενικός οδηγός, το πως/πόσα/τι κάρβουνα θα βάλετε εξαρτάται από τον καπνό/ναργιλέ/κλίμα κτλπ οπότε με την εμπειρία σιγά σιγά θα βρείτε την τέλεια "φόρμουλα" για τον κάθε συνδυασμό που μπορείτε να κάνετε. Γιατί μην ξεχνάμε εκτός από διαφορετικούς καπνούς και διαφορετικά κάρβουνα έχουμε και διαφορετικούς λουλάδες όπως και διαφορετικά hoses τα οποία τραβάνε με περισσότερη ένταση από άλλα.